Symbol selektywnej zbiórki, z czarnym prostokątem czy bez?

Symbol selektywnej zbiórki, przekreślony kosz, umieszczany jest na sprzęcie elektycznym, bateriach i akumulatorach. Można spotkać go w dwóch wersjach - z czarnym prostokątem i bez. Która jest poprawna?

Symbol selektywnej zbiórki, przekreślony kosz

Znak umieszczony po prawej jest różnie nazywany:

symbol selektywnej zbiórki odpadów,
przekreślony kosz, przekreślony śmietnik,
znak ZSEE (Zużyty Sprzęt Elektroniczny i Elektryczny),
znak WEEE (Waste of Electrical and Electronic Equipment).

Jakie akty prawne dotyczą znaku?

Znak umieszczany jest na sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (na podstawie dyrektywy 2012/19/UE) oraz na bateriach i akumulatorach (na podstawie dyrektywy 2006/66/WE). Dyrektywy są wprowadzone do polskiego ustawodawstwa ustawami odpowiednio: z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, i z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach.

Wzór umieszczony w dyrektywach 2012/19/UE i 2006/66/WE, oraz odpowiednich ustawach:

Wzór umieszczony w normie EN 50419:

Na jakich produktach umieszczany jest znak przekreślonego kosza?

Według załącznika 1 do ustawy o zużytym sprzęcie, oznakowaniu podlegają grupy produktów:

Sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury
np. chłodziarki, zamrażarki, sprzęt automatycznie wydający produkty chłodzone, sprzęt klimatyzacyjny, sprzęt do osuszania, pompy ciepła, grzejniki zawierające olej i inny sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury stosujący do celów wymiany temperatury płyny inne niż woda.
Ekrany, monitory i sprzęt zawierający ekrany o powierzchni większej niż 100 cm2
np. ekrany, odbiorniki telewizyjne, cyfrowe ramki LCD do zdjęć, monitory, laptopy, notebooki.
Lampy
np. proste lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne, lampy fluorescencyjne, wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe i lampy metalohalogenkowe, niskoprężne lampy sodowe, diody elektroluminescencyjne (LED).
Sprzęt wielkogabarytowy, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm
np. pralki, suszarki do odzieży, zmywarki, kuchenki, piekarniki elektryczne, elektryczne płyty grzejne, oprawy oświetleniowe, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, sprzęt muzyczny, z wyjątkiem organów piszczałkowych zainstalowanych w kościołach, urządzenia używane do dziania i tkania, komputery wielkogabarytowe, drukarki wielkogabarytowe, sprzęt kopiujący, wielkogabarytowe, automaty uruchamiane monetą, wielkogabarytowe wyroby medyczne, wielkogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, wielkogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty i pieniądze, panele fotowoltaiczne.
Sprzęt małogabarytowy, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm
np. odkurzacze, zamiatacze do dywanów, urządzenia do szycia, oprawy oświetleniowe, kuchenki mikrofalowe, sprzęt wentylujący, żelazka, tostery, noże elektryczne, czajniki elektryczne, zegary i zegarki, golarki elektryczne, wagi, urządzenia do pielęgnacji
włosów i ciała, kalkulatory, odbiorniki radiowe, kamery wideo, sprzęt wideo, sprzęt hi-fi, instrumenty muzyczne, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, elektryczne lub elektroniczne zabawki, sprzęt sportowy, komputery rowerowe, do nurkowania,
biegania, wiosłowania itd., czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty, małogabarytowe narzędzia elektryczne i elektroniczne, małogabarytowe wyroby medyczne, małogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, małogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty, mały sprzęt ze zintegrowanymi panelami fotowoltaicznymi.
Małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm
np. elefony komórkowe, GPS, kalkulatory kieszonkowe, routery, komputery osobiste, drukarki, telefony

Listę należy poszerzyć o wszelkiego rodzaju akumulatory i baterie.

Symbol - z czarnym prostokątem czy bez?

Zarówno w przywołanych wyżej dyrektywach, jak i w odpowiadającym im ustawach, symbolowi selektywnej zbiórki nie towarzyszy czarny prostokąt. Można więc uznać, że obowiązujące przepisy nie narzucają stosowania symbolu kosza wraz z czarnym prostokątem.

W dyrektywie 2012/19/UE jest wprawdzie zapis, że „w celu zminimalizowania pozbywania się WEEE jako nieposortowanych odpadów komunalnych oraz ułatwienia jego selektywnej zbiórki państwa członkowskie zapewniają, by producenci oznaczali właściwie – a najlepiej zgodnie z europejską normą EN 50419 – EEE wprowadzony do obrotu symbolem podanym w załączniku IX.” Nie jest to jednak obowiązek i stosowanie się do przywołanej normy jest dobrowolne. Obowiązkowe jest stosowanie symbolu podanego wprost w dyrektywie.

Skąd jednak tak duża popularność symbolu w wersji z prostokątem i co prostokąt oznacza?

W momencie wprowadzenia pierwszego aktu prawnego mówiącego o symbolu przekreślonego kosza, dyrektywy 2002/96/WE, wprowadzono nowy obowiązek dla producentów (importerów lub innych podmiotów odpowiedzialnych za produkt) – finansowanie kosztów zbiórki, przetwarzania, odzysku i przyjaznego dla środowiska usuwania sprzętu elektronicznego i elektrycznego. Obowiązek ten miał obejmować produktu wprowadzone po 13. sierpnia 2005.
Z dyrektywą zharmonizowana była norma EN 50419, w której zaproponowano, aby na produktach wyprodukowanych po 13. sierpnia 2005, umieszczać znak przekreślonego kosza wraz z czarnym prostokątem, dla odróżnienia produktów objętych nowym wymaganiem. Stosowanie prostokąta było jedną z opcji, bo zgodnie z normą można też stosować symbol bez prostokąta, a na produkcie, w dowolny sposób, oznaczyć datę produkcji.

Inne źródła: