W obliczu nieustannie rosnącej konsumpcji urządzeń elektronicznych i ekspansji rynku pojazdów elektrycznych, problem zarządzania zużytymi bateriami stał się jednym z kluczowych wyzwań dla zrównoważonego rozwoju globalnej gospodarki. Rozporządzenie UE 2023/1542 wprowadza kompleksowe ramy prawne mające na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom odpadów baterii dla środowiska, promując jednocześnie gospodarkę o obiegu zamkniętym i zrównoważony rozwój.
Gospodarowanie zużytymi bateriami #
Właściwy organ #
Pierwszym i kluczowym krokiem, jaki podejmują państwa członkowskie w ramach nowego rozporządzenia, jest wyznaczenie właściwych organów odpowiedzialnych za monitorowanie, weryfikację oraz promowanie przestrzegania przepisów rozporządzenia przez producentów baterii i organizacje odpowiedzialności producenta. Ta inicjatywa ma na celu zapewnienie jednolitej interpretacji i egzekwowania nowych przepisów w całej Unii, co jest niezbędne dla skutecznego zarządzania cyklem życia baterii.
- Państwa członkowskie muszą wyznaczyć co najmniej jeden organ do monitorowania i weryfikacji przestrzegania przepisów tego rozdziału przez producentów i organizacje odpowiedzialności producentów.
- Mogą również wyznaczyć punkt kontaktowy dla komunikacji z Komisją.
- Muszą określić organizację i działanie tych organów, w tym procedury dotyczące rejestracji producentów, wydawania zezwoleń, nadzoru nad odpowiedzialnością producentów, zbierania danych o bateriach i udostępniania informacji.
- Do 18 listopada 2025 r. muszą zgłosić Komisji nazwy i adresy wyznaczonych organów oraz informować o wszelkich zmianach.
Rejestr producentów i rozszerzona odpowiedzialnośc producenta #
Kluczowym elementem rozporządzenia jest wprowadzenie systemu rejestracji dla producentów baterii, co umożliwia lepsze śledzenie ilości wprowadzanych na rynek baterii oraz ich późniejszego recyklingu. System ten nakłada na producentów rozszerzoną odpowiedzialność za cały cykl życia produktu, od produkcji po etap zbierania i recyklingu zużytych baterii. Wymóg ten ma kluczowe znaczenie dla promowania ekoprojektowania i minimalizacji odpadów.
- Państwa członkowskie utworzą rejestr producentów do monitorowania przestrzegania wymogów.
- Producenci muszą się zarejestrować w każdym państwie członkowskim, gdzie wprowadzają baterie na rynek, używając elektronicznego systemu przetwarzania danych. Mogą sprzedawać baterie tylko jeśli są zarejestrowani.
- Wniosek o rejestrację zawiera informacje o producencie, krajowym numerze identyfikacyjnym, kategoriach baterii, oraz sposobie spełniania obowiązków producenta.
- Informacje dotyczące spełniania obowiązków producenta są wymagane w rejestracji lub wniosku o zezwolenie.
- Państwo może wymagać dodatkowych informacji dla efektywnego wykorzystania rejestru.
- Jeśli producent wyznaczy organizację odpowiedzialności, ta organizacja wypełnia obowiązki rejestracyjne, chyba że państwo zdecyduje inaczej.
- Obowiązki mogą być wypełniane przez upoważnionego przedstawiciela, który musi podać informacje za każdego reprezentowanego producenta.
- Procedura rejestracji może być połączona z wydawaniem zezwoleń, o ile spełnia wymogi.
- Właściwy organ udostępnia informacje o procesie rejestracji i dokonuje rejestracji w ciągu 12 tygodni od otrzymania wszystkich wymaganych informacji.
- Właściwy organ może ustalić zasady dotyczące procesu rejestracji i opłat.
- Może odmówić lub wycofać rejestrację, jeśli informacje są niewystarczające lub producent nie spełnia wymogów.
- Producent lub jego przedstawiciel musi informować o wszelkich zmianach w danych rejestracyjnych lub o zaprzestaniu sprzedaży baterii.
- Jeśli informacje w rejestrze nie są publiczne, dostawcy platform internetowych muszą mieć do nich dostęp.
- Producentów baterii wprowadzanych na rynek państwa członkowskiego obowiązuje rozszerzona odpowiedzialność, muszą spełniać wymogi dyrektyw i regulacji dotyczących baterii.
- Osoby wprowadzające na rynek baterie po ich regeneracji lub przetwarzaniu są uznawane za producentów i obowiązują ich te same zasady.
- Producent musi wyznaczyć upoważnionego przedstawiciela do spraw rozszerzonej odpowiedzialności producenta w każdym państwie członkowskim, gdzie sprzedaje baterie.
- Finansowe wkłady producentów pokrywają koszty zbiórki, transportu, przetwarzania zużytych baterii, badania składu odpadów, informacji o zarządzaniu odpadami i gromadzeniu danych.
- Producenci baterii po regeneracji mogą ustalać mechanizmy podziału kosztów z producentem oryginalnym w odniesieniu do kosztów związanych z ich produktami. Mechanizm taki nie nakłada dodatkowych kosztów na pierwszego producenta baterii wprowadzającego ją na rynek. Komisja wspiera wymianę dobrych praktyk dotyczących tych mechanizmów między państwami członkowskimi.
Organizacja odpowiedzialności producenta: #
- Producenci mogą powierzać wykonywanie swoich obowiązków organizacjom odpowiedzialności producenta, które działają w ich imieniu. Państwa mogą wymagać takiego wyznaczenia, jeśli jest to uzasadnione specyfiką kategorii baterii lub gospodarowania odpadami.
- Organizacje te muszą traktować wszystkich producentów równo, bez obciążania nadmiernie tych produkujących małe ilości, w tym MŚP, i różnicować wkłady finansowe producentów w oparciu o kilka czynników, w tym kategorię, skład chemiczny baterii, i dochody z recyklingu.
- Jeśli w danym państwie działa kilka takich organizacji, muszą one pokrywać swoim działaniem całe terytorium kraju. Państwo wyznacza organ nadzorujący te organizacje lub wyznacza niezależną osobę do tego celu.
- Organizacje te zobowiązane są do zachowania poufności danych dotyczących producentów.
- Muszą publikować na swoich stronach internetowych informacje o wskaźnikach zbiórki i efektywności recyklingu, z zachowaniem tajemnicy handlowej.
- Muszą również udostępniać informacje o procedurze wyboru podmiotów gospodarujących odpadami.
- Komisja może określić kryteria dotyczące wkładów finansowych producentów, aby unikać zakłóceń rynku wewnętrznego.
- Wybór podmiotów zarządzających odpadami musi być transparentny i niedyskryminujący, bez obciążania nadmiernie MŚP.
Zezwolenie na obowiązki związane z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta: #
- Producenci (indywidualnie) i organizacje odpowiedzialności producenta (zbiorowo) muszą złożyć wniosek o zezwolenie na wypełnianie tych obowiązków do właściwego organu.
- Zezwolenie jest udzielane, jeśli spełnione są określone wymogi dotyczące spełnienia obowiązków związanych z ilością wprowadzonych baterii i systemów zbiórki i recyklingu.
- Państwa członkowskie określają procedury udzielania zezwoleń i weryfikacji zgodności producentów lub organizacji, w tym wymagane informacje i terminy.
- Producenci lub organizacje muszą informować o wszelkich zmianach wpływających na warunki zezwolenia lub zaprzestaniu działalności.
- Regularne samokontrole co najmniej raz na trzy lata są wymagane do weryfikacji przestrzegania warunków zezwolenia i, w razie potrzeby, do przedstawienia planów naprawczych.
- Właściwy organ może odwołać zezwolenie, jeśli nie są spełniane wymogi dotyczące poziomu zbiórki, organizacji przetwarzania odpadów, raportowania lub działalności.
- Producenci i organizacje muszą udzielić gwarancji pokrywającej koszty związane z gospodarowaniem odpadami na wypadek niewypełnienia obowiązków lub zaprzestania działalności. Państwa mogą ustalić dodatkowe wymogi dotyczące takiej gwarancji.
Zbieranie zużytych baterii #
Rozporządzenie (UE) 2023/1542 zobowiązuje producentów do organizacji i finansowania systemów zbierania zużytych baterii, co obejmuje zarówno baterie przenośne, jak i te używane w przemyśle oraz w pojazdach elektrycznych. Systemy te muszą być łatwo dostępne dla konsumentów i zapewniać wysoki poziom recyklingu. Państwa członkowskie mają zadbać o osiągnięcie określonych docelowych poziomów zbierania, co jest niezbędne do zmniejszenia ilości odpadów i maksymalizacji odzysku wartościowych materiałów.
Baterie przenośne:
- Producenci lub organizacje odpowiedzialności producenta zapewniają selektywną zbiórkę wszystkich zużytych baterii przenośnych, ustanawiając systemy odbioru i zbierania oraz punkty zbierania w współpracy z dystrybutorami i innymi podmiotami.
- Mają obowiązek bezpłatnego zbierania baterii ze specjalnych punktów zbierania oraz ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zapewniając ich przetwarzanie.
- Docelowe poziomy zbierania: 45% do 2023 r., 63% do 2027 r., 73% do 2030 r.
Baterie LMT (duże, średnie, transportowe):
- Analogicznie do baterii przenośnych, producenci lub organizacje zapewniają systemy zbierania baterii LMT, współpracując z dystrybutorami i innymi podmiotami.
- Zapewniają bezpłatne zbieranie i przetwarzanie baterii LMT.
- Docelowe poziomy zbierania: 51% do 2028 r., 61% do 2031 r.
Baterie SLI (do rozruchu, oświetlenia, zapłonu), przemysłowe i do pojazdów elektrycznych:
- Producenci lub organizacje są odpowiedzialne za odbiór wszystkich zużytych baterii tych kategorii, zapewniając selektywną zbiórkę, bez obowiązku zakupu nowej baterii przez użytkowników końcowych.
- Systemy zbierania muszą być dostępne na całym terytorium państwa, bez ograniczeń do zyskownych obszarów.
- Producenci muszą zapewnić odpowiednią infrastrukturę dla punktów zbierania i pokryć koszty związane z odbiorem i przetwarzaniem.
Ogólnie:
- Wszystkie systemy zbierania muszą być dostępne na całym terytorium państwa, uwzględniając gęstość zaludnienia i dostępność dla użytkowników.
- Użytkownicy końcowi mogą bezpłatnie oddawać zużyte baterie, niezależnie od tego, gdzie je zakupili.
- Punkty zbierania nie muszą spełniać wymogów rejestracji lub uzyskiwania zezwoleń.
Obowiązki dystrybutorów: #
- Dystrybutorzy przyjmują zużyte baterie od konsumentów bezpłatnie i bez wymogu zakupu nowej, obejmując wszystkie rodzaje baterii, niezależnie od ich składu czy marki, zarówno w punktach sprzedaży detalicznej jak i w ich okolicy.
- Obowiązek ten nie obejmuje produktów zawierających baterie i dotyczy baterii, które dystrybutorzy sprzedawali lub sprzedają, oraz jest ograniczony do ilości typowych dla użytkowników niezawodowych.
- Dystrybutorzy przekazują zebrane baterie producentom, organizacjom odpowiedzialności producenta, lub wybranym podmiotom gospodarującym odpadami dla ich przetworzenia.
- Obowiązki dystrybutorów działających na odległość obejmują zapewnienie odpowiedniej liczby punktów zbierania na całym terytorium państwa, z uwzględnieniem dostępności dla konsumentów.
- Przy sprzedaży z dostawą, dystrybutorzy oferują bezpłatny odbiór zużytych baterii w miejscu dostawy lub lokalnych punktach zbierania, informując o tym konsumentów przy składaniu zamówienia.
- Dostawcy platform internetowych muszą uzyskać od producentów informacje rejestracyjne i samocertyfikację dotyczącą spełnienia wymogów rozszerzonej odpowiedzialności producenta, aby zapewnić zgodność z przepisami o bateriach.
Wysokie standardy przetwarzania #
Rozporządzenie (UE) 2023/1542 określa również minimalne standardy przetwarzania zużytych baterii, zakazując ich trwałego składowania lub spalania. Dopuszczone zakłady przetwarzające muszą stosować najlepsze dostępne technologie, aby zapewnić wysoką efektywność recyklingu i minimalizować negatywny wpływ na środowisko.
Informowanie i edukacja #
Nowe przepisy nakładają na producentów obowiązek informowania konsumentów o systemach zbierania zużytych baterii oraz o znaczeniu recyklingu dla ochrony środowiska. Edukacja konsumentów odgrywa kluczową rolę w promowaniu odpowiedzialnego postępowania z odpadami baterii i wspieraniu gospodarki o obiegu zamkniętym.
Podsumowanie #
Rozporządzenie (UE) 2023/1542 stanowi znaczący krok naprzód w dążeniu do zrównoważonej gospodarki bateriami, stawiając na pierwszym miejscu ochronę środowiska i promując innowacje w dziedzinie recyklingu. Dzięki współpracy producentów, konsumentów, organów regulacyjnych i przemysłu recyklingowego, Europa może stać się liderem w zarządzaniu cyklem życia baterii, jednocześnie wspierając swoje cele w zakresie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Rozporządzenie to nie tylko zmniejsza negatywny wpływ odpadów baterii na planetę, ale także otwiera drogę do innowacji i nowych możliwości w przemyśle recyklingowym, przyczyniając się do budowy zrównoważonej przyszłości dla wszystkich.
